نقش کافئین در استرس
برای برطرف کردن استرس چه کاری انجام دهیم؟ آیا قهوه و کافئین موجب کاهش استرس می شود؟
روش‌های گوناگون بسیاری وجود دارد که می‌توانید عطر و طعم شگفت‌انگیز قهوه را توصیف نمایید. ولی بهترین توصیف در خصوص بوی دانه‌های قهوه بو داده که بیشتر ما آن را بسیار لذت بخش می‌دانیم چیست؟ تعدادی از دانشمندان بین المللی به سرپرستی «هان سوک سو» از دانشگاه ملی سئول در حال بررسی بعضی از اثرات مثبت عطر قهوه در مغز ما می باشند. این محققان حالت ژن و پروتئین را در مغز موش آزمایشگاه بررسی نمودند و آن‌چه پیدا کردند شگفت‌انگیز بود. آن‌ها دریافتند که عطر قهوه اثر مفیدی بر مغز موش‌هایی دارد که تحت تأثیر استرس دچار مشکل خواب می باشند. آن‌ها دریافتند زمانی که این موش‌ها بوی قهوه را استشمام می‌کنند، تغییر در سطح فعالیت ۱۷ ژن و در سطح بعضی پروتئین‌های مغز وجود دارد که به کاهش سطح استرس موش‌های محروم از خواب کمک می‌کند و بدن‌شان فعالیت آنتی اکسیدانی سالم را شروع می‌کند.
خب این چه معنایی دارد؟ آیا قهوه و بوی آن می‌توانند انواع استرس مانند استرس شب کنکور یا استرس در زندگی روزمره را کم کنند؟ این امکان دارد به این معنا باشد که احتمالا برای به دست آوردن مزیت های سلامتی قهوه احتیاجی به نوشیدن قهوه نداشته باشید. فقط بو کردن قهوه با تغییر فعالیت ژن‌ها در مغز امکان دارد سطح استرس شما را کاهش دهد. آیا این بدان معنی است که شما باید کیسه‌ای از دانه‌های قهوه بو داده را بخرید و هر زمان استرس داشته باشید بخورید یا استنشاق کنید تا برای مثال روند خواب شما بهبود پیدا کند؟ خیر، احتیاج نیست. به نظر می‌رسد هنوز تحقیقات بیشتری به خصوص مطالعات انسانی مورد نیاز می باشد ولی تا به اینجای کار یافته‌های این مطالعه دلگرم کننده است اگر چه هنوز نمی‌دانیم عطر قهوه امکان دارد وضعیت سلامتی شما را بهبود بخشد یا خیر.
با این‌همه نتایج تحقیقات دیگر حاکی از آن است که موارد متناقض در مورد تاثیرات کافئین بر روی سلامت بدن وجود دارد. پس در نتیجه به درک جوانب مثبت و منفی این قضیه کمک می‌کند. در ادامه اصول و مبانی آن‌چه شما باید در خصوص کافئین بدانید و بعضی از پاسخ‌های شگفت‌انگیز برای این سوالات وجود دارد.
آشنایی با اثرات کافئین بر بدن
شما می‌توانید اثرات کافئین را در سیستم بدن خود در طی چند دقیقه پس از مصرف قهوه حس نمایید و این حس ساعت‌ها در سیستم بدن شما باقی می‌ماند. نیمه عمر این حالت آن به علت اختلاف در سیستم بدنی افراد امکان دارد از دو ساعت تا ۱۲ ساعت باشد.
کافئین تا هنگامی که در بدن شما وجود دارد به روش های گوناگونی از جمله موارد زیر روی بدن شما اثر می‌گذارد:
هورمون‌ها
آدنوزین
کافئین مانع جذب آدنوزین می شود، هورمونی که بدن را آرام می‌کند و این موجب می شود در کوتاه مدت احساس هوشیاری نمایید ولی بعدا می‌تواند سبب مشکلات خواب شود.
آدرنالین
کافئین آدرنالین را به سیستم بدن شما تزریق می کند و به شما انرژی موقت می بخشد ولی احتمالاً باعث می‌شود که بعداً دچار خستگی و افسردگی شوید. اگر برای خنثی کردن این اثرات کافئین بیشتری مصرف نمایید احتمالا پایان روز را در حالت اضطراب می‌گذرانید و امکان دارد خواب شبانه‌تان هم مختل شود.
کورتیزول
کافئین می‌تواند سطح کورتیزول بدن یا همان هورمون استرس را افزایش دهد. این امر می‌تواند منجر به عواقب سلامتی دیگری اعم از افزایش وزن و خلق و خوی گرفته تا بیماری‌های قلبی و دیابت شود.
دوپامین
کافئین سطح دوپامین را در سیستم بدن شما افزایش می‌دهد و به روشی مشابه آمفتامین‌ها عمل می نماید که می‌تواند پس از مصرف آن احساس خوبی به شما دست بدهد. ولی بعد از کم شدن اثر کافئین احتمال دارد احساس خستگی و کمبود انرژی نمایید. همچنین امکان دارد به علت دستکاری دوپامین به کافئین وابستگی پیدا کنید.
این تغییراتی که کافئین در فیزیولوژی بدن شما ایجاد می‌کند می‌تواند عواقب مثبت و منفی داشته باشد، از جمله موارد زیر:
خواب
کافئین می‌تواند بیشتر شما را بیدار نگه دارد و خواب‌تان را تحت تأثیر قرار دهد در نتیجه میزان خواب شما به ویژه در مراحل خواب عمیق که برای سلامتی شما مهم می باشد را کاهش دهد. در نتیجه روز بعد بر میزان هوشیاری و سلامتی شما اثر می‌گذارد. با این وجود جالب است که کافئین روی دیگر مراحل خواب تاثیر نمی‌گذارد پس در نتیجه در صورت نیاز به بیدار ماندن انتخابی بهتر از سایر محرک‌ها برای بیدار ماندن به حساب می آید.
وزن
بیشتر متخصصان بر این باورند که افزایش سطح کورتیزول منجر به هوس قوی‌تر نسبت به خوردن چربی و کربوهیدرات‌ها می‌شود و در نتیجه موجب می‌شود بدن چربی را در شکم ذخیره کند. (چربی شکمی خطرات سلامتی بیشتری نسبت به سایر انواع چربی‌ها به همراه دارد.) همچنین اگر افزایش سطح کورتیزول منجر به هوس شدیدتری برای غذاهای حاوی کافئین شود، بدن به چرخه‌ای می‌رود که سلامت را به خطر می‌اندازد. خبر خوب این است که کافئین می تواند سوخت و ساز بدن را سرعت بخشد. همچنین می‌تواند به بدن کمک کند تا در صورت مصرف قبل از ورزش، حدود ۳۰٪ چربی را از بین ببرد. (برای اینکه قهوه این مزیت را برای بدن شما داشته باشد حتما باید ورزش کنید.) علاوه بر این، کافئین می‌تواند سطح قند خون را افزایش دهد و در نتیجه مدت طولانی‌تری احساس سیری می‌کنید.
تاثیر کافئین بر استرس
از آنجا که کافئین و استرس هر دو می‌توانند سطح کورتیزول یا همان هورمون استرس را افزایش دهند، مقادیر زیاد کافئین (یا استرس) می‌تواند منجر به تاثیرات منفی روی سلامت بدن شوند. این حالت با افزایش سطح کورتیزول در بدن رابطه مستقیم دارد.
اگر مقادیر بسیاری کافئین استفاده می‌کنید امکان دارد احساس خستگی و گیجی داشته باشید. اگر برای برطرف کردن این حالت کافئین زیادتری بخورید تا انرژی خود را بالا ببرید این حالت شما را بدخواب می‌کند و بیشتر احساس استرس و اضطراب به شما می‌دهد که روی سلامتی و عملکرد سیستم ایمنی بدن اثر منفی می‌گذارد. با این حال مقادیر کم و متوسط کافئین می‌تواند روحیه شما را بالا ببرد و موجب تقویت انرژی شما شود.
معرفی بهترین و ایمن‌ترین دستور برای مصرف کافئین
کافئین هم عوارض مثبت دارد و هم منفی با این‌همه کافئین می‌تواند دوست بدن شما باشد. البته تا هنگامی که شما آن را در دوزهای کنترل شده استفاده کنید. در مورد کافئین این موارد را در نظر بگیرید:
کافئین را به اندازه استفاده کنید زیرا بیش از همه چیز خطر وابستگی به آن وجود دارد. اگر روزانه ۴ فنجان قهوه یا بیشتر می‌نوشید عاقلانه‌ترین کار این است که مصرف آن را کمتر کنید زیرا سردرد، خستگی و درد عضلات می‌تواند از جمله عوارض سوء مصرف بیش از حد کافئین باشد.
بعد از ساعت ۲ بعد از ظهر قهوه یا هر نوع نوشیدنی دیگر که کافئین‌دار می باشد ننوشید. خواب کافی و باکیفیت یکی از مهمترین عوامل برای داشتن یک سیستم ایمنی قوی و کارآمد است. بهتر است قهوه خود را اول صبح بنوشید و بعد از ساعت ۲ بعد از ظهر عادت نوشیدن قهوه را کنار بگذارید چون خواب شب شما را مختل خواهد کرد.
از کافئین با فعالیت بدنی لذت ببرید. در واقع بهتر است قبل از ورزش کافئین مصرف کنید. به این ترتیب عملکرد بدن و متابولیسم بدن شما بهبود پیدا می‌کند. از جمله مزیت های ورزش کردن این است که علاوه بر سلامت جسمانی، استرس شما را هم کنترل و مدیریت می‌کند و در نتیجه در طول روز کمتر احساس فشار و استرس خواهید داشت.
