قهوه چیست | بررسی تاریخچه قهوه

قهوه، نوعی نوشیدنی معروف و معتبر است که از دانهء آسیاب شده قهوه تولید میشود. گیاه قهوه بومی مناطق  نیمه گرمسیری آمریکا و بخشی از جنوب آسیا و جنوب شرق آسیا است، زمان رسیدن میوهء درخت قهوه، دانه های آن را برداشت و جمع آوری میکنند. دانه های قهوهء خشک شده به درجه های مختلف برشته میشوند، بسه به بو و مزه مورد توجه، درجه بندی های مختلفی برای این محصول مورد توجه قرار گرفته شده است.

تاریخچه قهوه در اسلام و مکان های مختلف

قهوه در اسلام

دین اسلام، نوشیدنی‌های الکلی را حرام به‌ حساب می آورد و نوشیدنی قهوه به عنوان جایگزینی برای نوشیدنی‌های الکلی مورد استفاده قرار میگرفت. این نوشیدنی از قرن ۱۳ میلادی بسیار محبوب و قابل توجه قرار گرفت و تا آغاز قرن ۱۵ میلادی در مصر، شام و عثمانی بسیار مورد استفاده قرار گرفت و در همهٔ این شهرها قهوه‌خانه‌هایی ایجاد شد، مقامات مذهبی در مکه، قاهره و استانبول تلاش کردند تا مصرف آن را ممنوع کنند، شیخ‌ها بر سر شباهت اثرات قهوه و الکل گفتوگو می‌کردند و بعضی از آن ها به این اشاره می‌کردند که دست به دست کردن قوری قهوه، بی شباهت به دست به دست کردن پیاله شراب، نوشیدنی ممنوعه در اسلام نیست، امادرآخر با آن موافقت کردند.

قهوه‌خانه نهاد جدیدی بود که مردان در آن جمع می‌شدند و به گفتوگو، شعرخوانی و بازی‌هایی مانند تخته نرد و شطرنج را انجام میدادند. آنها به مرکزی برای جمع شدن متفکران و به طور ضمنی به رقیبی برای مسجد به عنوان محل ملاقات جمعی بدل شده بودند.بعضی از عالمان دینی عتقاد داشتند که قهوه‌خانه حتی از میکده هم بدتر است و مقامات هم پی برده بودند که این مکان  ها  می‌تواند تبدیل به لانه‌های فتنه و آشوب شود. با این وجود همه تلاش‌ها برای ممنوعیت مصرف قهوه، حتی با وجود صدور حکم اعدام در زمان سلطان مراد چهارم (۱۶۲۳ تا ۱۶۴۰ میلادی)، به شکست دچار شد. در پایان عالمان دینی به این موضوع پی بردند که مصرف قهوه، مباح می باشد.

قهوه در اروپا

قهوه از دو مسیر به اروپا انتقال پیداکرد، از روش تجارت زمینی امپراتوری عثمانی و از روش تجارت دریایی، از بندرهای یمن و شاخ آفریقا،پس از شروع قرن هفدهم، گیاه قهوه که با قاچاق دانه‌های بسیار حاصلخیز به کشور هند انتقال پیدا کرده بود.

قهوه در ایران

تاریخ قطعی ورود قهوه به ایران هنوز معلوم نیست. اما چون در شروع پادشاهی شاه عباس قهوه‌خانه در ایران وجود داشته، ممکن است که نوشیدن قهوه از زمان شاه تهماسب کمی در ایران رایج شده باشد. قهوه در دوران صفویه جای خود را در بین نوشیدنی‌های روزانه ایرانی‌ها باز کرد و نمونه ای از ورود ایران به شبکه اقتصادی جهانی آن دوران است.یکی از روش های کشت قهوه که بازدهی چندان مطلوبی ندارد، روش سنتی آن بوده، به این صورت که در ابتدای فصولی که بارندگی در آن رواج دارد، به تعداد ۲۰ دانه در حفره هایی می کارند ولی حداقل نیمی از آن ها جوانه نمی زنند.

درخت قهوه |  طریق کشت گیاه قهوه 

درخت قهوه، پس از گذشت ۳ تا ۵ سال از زمان کاشت؛ میوه خواهد داد. این درخت دارای ارتفاعی بلند بین، ۳ تا ۱۰ متر میباشد. برگ‌های سبز، تیره، براق و دارای کشیدگی (طول) ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر و پهنای (عرض) ۶ سانتی‌متر از ویژگی‌های منحصر به فرد این درخت به شمار میرود.

هر درخت قهوه تقریبا نیم کیلو محصول میدهد. طول عمر این درخت تا ۲۰ سال تخمین زده میشود. ابتدا شکوفه‌ های سفیدرنگی که عطری مانند یاس دارند روی درخت میشیند. سپس این شکوفه‌ها به میوه‌ای شبیه گیلاس در خواهند آمد. می‌توان اینگونه گفت که هر ۶ کیلو گیلاس قهوه، یک کیلو قهوه سبز خواهد داد.

یکی از روش های کشت قهوه  که بازدهی چندان خوبی ندارد، روش سنتی آن بوده است، به این طریق که در ابتدا فصولی که بارندگی در آن زیاد می باشد، به تعداد ۲۰ دانه در حفره هایی میکارند ولی حداقل نیمی از آن ها جوانه نخواهند زد.

ولی از طریق دیگر که نتیجه گیری آن نسبت به روش قبل بیشتر است این طور عمل خواهد کرد: دانه را در گلخانه پرورش خواهند داد تا جوانه بزند و بعد از بازه زمانی ۶ الی ۱۲ ماه به منطقه مورد نظر برای کشت انتقال خواهند داد. زمان گل دهی این گیاهان حدودا ۳ الی ۴ سال زمان می برد و پس از گذشت ۵ سال می توان برداشت محصول را انجام داد.

بوته های قهوه را برای جمع آوری دانه هایش در مزارع وسیع پرورش می دهند امّا بعضی اوقات آن ها را بواسطه برخورداری از برگ های سبز تیره و شاخه و برگ های براق بعنوان گیاه خانگی و زینتی نگه میدارند. پرورش گیاه قهوه در شرایط محفوظ خانگی  بسیار آسان میباشد. آنها بخوبی رشد میکنند و تا مدت ها بقاء پیدا کنند ولی از آنها انتظار تقدیم لیوانی پر از قهوه داغ را هر روز نداشته باشید. این گیاه در شرایط خانگی به اندازه کافی گلدهی نمیکند بنابرین انتظار تولید میوه های زیاد وجود نخواهد داشت.

برای کاشت گیاه قهوه در خانه به خاک بی نیاز از مواد مغذی، دمای بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی گراد، ۴ تا ۵ ساعت از نور خورشید، همچنین به رطوبت لازم برای خاک و کمی صبر و حوصله خواهید داشت. بنابرین کاشت و پرورش قهوه  در خانه ایده خوبی نیست و نمیتوان بذر  قهوه را در خانه خود بخوبی پرورش دهید، به خصوص اگر قصد شما برداشت و مصرف دانه های قهوه می باشد. گیاه قهوه بخاطر روند رشد بسیار کندش، بسیار مشهور میباشد.

شناخت گیلاس قهوه

میوه موجود در تصویر پایین شباهت بسیار زیادی به گیلاس دارد البته فقط شبیه آن میباشد در واقع این میوه شبیه گیلاس، ولی میوه قهوه است. میوه یا گیلاس قهوه نارس، دارای رنگی سبز  و رسیده این میوه، دارای رنگ قرمز یا بنفش  میباشد.

دانه قهوه داخل این میوه قرار دارد و طی فرآوری های خاصی از آن خارج می شود. این میوه مراحل مختلفی را طی میکند تا سر از فنجان شما درآورد. داخل هر میوه دو دانه وجود دارد که این دانه ها روبه رو هم قرار گرفته اند. دانه ها توسط پرده نازکی از هم جدا می شوند. هر دانه با پوسته کاغذی نازکی پوشیده میباشد.